HIFU
Yüksek yoğunluklu odaklanmış ultrason (HIFU) olarak tanımlanan HİFU, halk arasında ameliyatsız prostat kanseri tedavisi olarakta bilinir.
HIFU Tedavisi Nedir?
Prostat bezinde bulunan kanserli hücreleri yok etmek için yüksek frekanslı ultrason enerjisi kullanır. Ultrason enerjisi ışını, makata (rektum) yerleştirilen bir prob vasıtasıyla prostata gider. Yüksek yoğunluklu ses dalgaları, odaklanarak belirli bir noktada ısı oluştu-rulur. HIFU enerjisinin odak noktasındaki doku sıcaklığı kısa süre içinde yaklaşık olarak 90 C dereceye yükselir ve sadece kanserli hücreler ile yakın çevresi tahrip edilmektedir. Prostat kanseri vücu-da herhangi bir kesi veya ışın tedavisi almadan yok edilir. Normal sağlıklı prostat dokuları ise zarar görmez. HİFU minimal invaziv bir işlem olarak bilinmektedir.
HIFU Tedavisi Nasıl Yapılır?
Tedaviniz anestezi altında bacaklarınız açık olacak şekilde sırtüstü şekilde yatarak gerçekleştirilir. Mesanedeki idrarı boşaltmak için tedavinin başlangıcında bir kateter (idrar sondası) takılır. Makata yerleştirilen bir prob ile prostat bezinin sınırları ve daha önce mul-tiparametrik MR ile füzyon biyopside tespit edilen tümörlü hücrel-erin yerleri belirlenir. Prob ile prostatın ultrasonografisi yapılır ve MR görüntüleri ile eşleştirilir. Kanserli hücrelerin bulunduğu lezyon alanı etrafından güvenlik sınırı oluşturularak belirlenir. Prob prostata giden yüksek yoğunluklu bir ultrason enerjisi ışını verilir. Işın, her seferinde hedeflenen prostat dokusunda küçük bir alanını tedavi eder (10x3 mm büyüklüğünde küp şeklinde) ve HİFU cihazının ekranında takip edilir. Tam olarak yanan kanserli hücrel-erin olduğu dokular sarı, hafif yananlar yeşil ve fazla yanalar kırmızı olarak ekranda görülür. Gereğinde birkaç noktaya tekrar ses dalgaları gönderilebilir.
HIFU Tedavisi İçin Uygun Hastalar Kimlerdir?
Prostata sınırlı erken evre (T1 ve T2) lokalize prostat kanseri tanısı konulan hastalar, radikal prostatektomi ve radyoterapi gibi klasik prostat kanseri tedavileri sonrası idrar kaçırma ve ereksiyon problemi yaşamak istemeyen hastalarda, çeşitli ek hastalıklardan ve ileri yaş gibi ameliyatı kaldıramayacak hastalarda, radikal pros-tatektomi veya radyoterapi sonrası halen görüntüleme yöntemleri ve biyopsi ile kanser nüksü saptanan hastalarda, ameliyat olmak istemeyen hastalarda, radyoterapi ve radikal prostatektomi operasyonunun yapılamayacağı durumlarda (karın bölgesinden ameliyata geçiren).
HIFU Tedavisi İçin Uygun Olmayan Hastalar Kimlerdir?
Lokal ileri evre hastalarda yani prostat kapsülünü aşmış tümörü olan hastalarda ve uzak organ metastazı olan ileri evre prostat kan-seri hastalarında HİFU tedavisi uygun değildir. Hastanın aktif bir prostat iltihabı akut prostatit mevcutsa yine işlem ertelenir. Teknik olarak ise özellikle multiparametrik prostat MR incelemesi sonrası rektum dediğimiz kalın barsak ve üretra dediğimiz idrar yoluna yakın tümör yerleşimi olan hastalarda ise rölatif kontrendikasyon bulunabilir. Bu nedenle hastaların işlem öncesi mutlaka multipar-ametrik prostat MR’larının deneyimli radyolog ve ürologlarca incelenmesi gereklidir. Bir diğer rölatif kontrendikasyon durumu ise çok büyük prostatı olan ve ciddi işeme zorluğu çeken hastalarla ilgilidir. Bu hastalarda HİFU önce ilaç tedavisi ile veya kapalı en-doskopik prostat ameliyatı ile prostat küçültülerek HİFU işlemi yapılabilir.
Kaç Çeşit HIFU Yöntemi Bulunmaktadır?
Temelde kullanılan cihaza bağlı olarak 2 çeşit HIFU yöntemi bulunmaktadır. Bunlardan birincisi prostat bezinin tamamen tedavi edildiği whole gland tüm gland ablasyon işlemidir. Bu yöntem en eski uygulanan yöntemdir. Prostatın sağ ve sol lobunda tümör sapt-anan hastalarda daha uygundur. Günümüzde ise HIFU cihazındaki gelişmeler ve teknolojik ilerlemeler sonucunda sağlıklı prostat dokusunun korunarak sadece tümörlü dokuların hedeflendiği fokal odaklı HIFU yöntemi kullanılmaya başlanmıştır. Burada sadece tümörlü dokular hedeflenerek tedavi yapılır. Genellikle tek odaklı prostatın bir bölgesindeki tümörü olan hastalarda daha uygundur. İşlem tümörün boyutu sayısına bağlı olarak değişmekle beraber ortalama 1.5-2 saattir.
HIFU Tedavisi Sonrası Sosyal Hayata Dönüş Nasıldır?
Tedavi sonrası hastalarda bir gece hastanede kalırlar. İşlemden 4-6 saat sonra yemek yiyebilir ve yürüyebilirler. Herhangi bir açık kesi olmadığı için hareket kısıtlılığı ve ağrı görülmez. Hasta evde duşunu alabilir. Hastaların günlük faaliyetlerini yapmalarında bir sorun olmaz. İdrar sondası bulunmaktadır. İdrar sondası ortalama 7 gün kalır. Sondalı kaldığı sürece antibiyotik tedavisi alır. Ayrıca prostat dokusunda ilk başta görülecek ödeme, şişmeye bağlı işeme zorluğunu önlemek için 1 ay boyunca antiinflamatuar ve alfa bloke dediğimiz prostat ilacı kullanımı önerilir. Hasta toplamda 10.günde tamamen sosyal yaşantısına eskisi gibi devam edebilir. İlk bir ay tüm prostat işlemlerinde olduğu gibi uzun süreli oturuşlar çok önerilmez, kabız kalmamaya özen gösterilmelidir.
HIFU Tedavisi Cinsel Fonksiyonlara Etkisi Nedir?
Etrafdaki sağlıklı prostat dokuları ve damar-sinirlere zarar verme-diği için ereksiyon ve idrar kaçırma problemleri hiç görülmeyecek kadar azdır. Literatürde çok nadir olarak yan etkiler bildirilmiştir. HIFU işleminin bir diğer avantajı ise ejakulasyonla ilgili bir prob-lem görülmez.
HIFU Tedavisinin Yan Etkileri Var Mıdır?
Yan etkileri oldukça nadirdir. İşlem sonrası idrar yolu enfeksiyonu olabilir, basit antibiyotiklerde tedavi edilir. Bunun dışında yok edilen kanserli prostat hücrelerine bağlı sondada hafif partikül par-ça gelmesi görülebilir.Yukarıda bahsedilen cinsel fonksiyonlarla ilgili bozuklarlar oldukça nadirdir. HIFU tedavisi prostat kanseri tedavileri arasında komplikasyon yan etkisi görülme olasılığı en az olan tedavi şeklidir.
HIFU Tedavisi Sonrası Takip Nasıldır?
İşlem sonrası ortalama 7. Günde sonda çıkarılır. Sonda çıkarılma-dan önce prostatta tedavi edilen bölgeyi görmek için multipara-metrik prostat MR çekilir. Ayrıca kontrol amaçlı tedaviden sonra belli aralıklarla prostat MR’ı yapılmaktadır. PSA seviyeleri her 3 ayda bir kontrol edilir. Klinik gereklilik varlığında prostat füzyon biyopsisi ile konfirmasyon yapılabilir.
HIFU sonrası takiplerde tekrar prostat kanseri nüksü olması durumunda ne yapılır?
Eğer takiplerde tekrar kanser hücresi saptanırsa tekrar HIFU işlemi yapma şansı vardır. Diğer seçenekler ise HIFU sonrası robotik radikal prostatektomi veya radyoterapidir.